Τα οικονομικά της Αυτοδιοίκησης

μύθοι – πραγματικότητα – προοπτικές

Χωρίς αμφιβολία η πατρίδα μας τον τελευταίο 1,5 χρόνο διέρχεται μία πολύπλευρη κρίση. Μία κρίση που ξεκίνησε σαν οικονομική, έχει όμως μετεξελιχθεί σε βαθιά κοινωνική και πολιτική.

Η κατάσταση αυτή δεν αφήνει ανεπηρέαστη και την τοπική αυτοδιοίκηση, τόσο στο οικονομικό όσο και στο πολιτικό επίπεδο. Θυμίζω το πρόσφατο ποσοστό αποχής στις αυτοδιοικητικές εκλογές.

Στην οικονομική της διάσταση η κρίση στην τοπική αυτοδιοίκηση έχει ελάχιστη συνεισφορά στην κρίση χρέους της πατρίδας μας, αφού η συμμετοχή της στην οικονομική δραστηριότητα είναι ελάχιστη, συγκρινόμενη με την αντίστοιχη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Αυτοδιοίκησης.

Η κατάσταση αυτή βέβαια δεν σημαίνει ότι η τοπική αυτοδιοίκηση δεν πρέπει να συστρατευτεί στην γενικότερη κατεύθυνση περιορισμού ελλειμμάτων και εξορθολογισμού της δραστηριότητάς της. Στην κατεύθυνση αυτή, η αντίληψη ότι ο χρήστης υπηρεσιών της αυτοδιοίκησης πρέπει να αναλαμβάνει και μέρος του κόστους παραγωγής των υπηρεσιών, πρέπει να αποτελέσει κανόνα.

 Η αποτύπωση των οικονομικών της αυτοδιοίκησης από το Υπουργείο Εσωτερικών το προηγούμενο διάστημα, είναι άδικη για την αυτοδιοίκηση. Ιδίως για την αυτοδιοίκηση εκείνη της ευθύνης, που ο όποιος δανεισμός της δεν τροφοδοτούσε λειτουργικά ελλείμματα αλλά αναπτυξιακές πρωτοβουλίες.

Στην Δυτική Μακεδονία, στον Δήμο Κοζάνης, όπου οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης ήταν ορατές χρόνια πριν, κάναμε την συνειδητή επιλογή, ο Δήμος να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στην προσπάθεια για ανάπτυξή του τόπου. Υλοποιήσαμε τα προηγούμενα χρόνια ένα
τεράστιο επενδυτικό έργο με πόρους του ΄Γ ΚΠΣ με προϋπολογισμό που ξεπερνά τα 86 εκατομμύρια ευρώ. Ήδη υλοποιούμε στα πλαίσια του ΕΣΠΑ (παρά την τεράστια υστέρηση του προγράμματος), έργα προϋπολογισμού άνω των 30 εκατομμύριων ευρώ. Το επενδυτικό αυτό έργο είχε προϋπόθεση και το κόστος ωρίμανσης έργων, το κόστος μελετών, το κόστος απαλλοτριώσεων, το κόστος αγοράς ακινήτων που καλύφθηκαν από ίδιους πόρους.

Η εικόνα όμως που αποτυπώθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών, είναι και παραπλανητική, αφού θεωρεί ως χρέος συμβάσεις χρηματοδοτούμενων έργων, ενώ αποσιωπούνται, οι αναγνωρισμένες υποχρεώσεις του κράτους προς την τοπική αυτοδιοίκηση, που είχαν ψηφιστεί με νόμο από τη βουλή.

Η παραπλανητική αυτή αποτύπωση οδήγησε στην καταστροφική υπουργική απόφαση που καθορίζει την διαδικασία για την εξασφάλιση της ισοσκέλισης του προϋπολογισμού των ΟΤΑ.

Καταστροφική, γιατί οδηγεί σε ύψη δανεισμού που είναι σχεδόν αδύνατον να εξασφαλιστούν από το χρηματοπιστωτικό σύστημα της πατρίδας μας, που όλοι ξέρουμε σε τι κατάσταση βρίσκεται. Καταστροφική, γιατί ο υψηλός δανεισμός συνεπάγεται υψηλά χρεολύσια που είναι αδύνατον να εξυπηρετηθούν, χρεολύσια που θα οδηγήσουν σε βαθιά κρίση το οικονομικά των ΟΤΑ. Καταστροφική, γιατί μέσω του ειδικού προγράμματος εξυγίανσης οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερη εξάρτηση – υποδούλωση της Αυτοδιοίκησης στο κράτος.

Δεν ισχυρίζομαι ότι η αυτοδιοίκηση δεν πρέπει να συστρατευτεί στην κατεύθυνση που χαράσσει η πολιτεία για τον περιορισμό των ελλειμμάτων. Δεν ισχυρίζομαι ότι για την προσαρμογή αυτή δεν χρειάζεται η βοήθεια της πολιτείας. Όμως αυτή πρέπει να είναι πραγματική βοήθεια και όχι θηλειά στο λαιμό της αυτοδιοίκησης. Στην κατεύθυνση αυτή και στην λογική της υπουργικής απόφασης για την ισοσκέλιση του προϋπολογισμού των ΟΤΑ, διατυπώνω τις παρακάτω σκέψεις που θεωρώ ότι θα βοηθήσουν στην ακριβή αποτύπωση της οικονομικής κατάστασης.

1.     Είναι απαράδεκτο να εγγράφεται το χρηματοδοτούμενο ή συγχρηματοδοτούμενο έργο μόνο στις υποχρεώσεις. Δεν είναι δυνατόν για τις υποχρεώσεις του ΘΗΣΕΑ, του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων ή άλλων προγραμμάτων να οδηγούνται οι ΟΤΑ στον δανεισμό. Στο σκέλος των εσόδων πρέπει να εγγράφονται και οι αντίστοιχες υποχρεώσεις των προγραμμάτων σαν έσοδα.

2.     Οι θεσμικά αναγνωρισμένες υποχρεώσεις του κράτους προς την αυτοδιοίκηση μπορούν και πρέπει να εγγράφονται και σαν έσοδο στον προϋπολογισμό τους τουλάχιστον για τις τρέχουσες υποχρεώσεις του κράτους. Η ουσιαστική βοήθεια στην τοπική αυτοδιοίκηση, είναι ο συμψηφισμός των υποχρεώσεων αυτών με αντίστοιχες υποχρεώσεις προς κράτος και ασφαλιστικά ταμεία ή με εκχώρηση των υποχρεώσεων αυτών του κράτους προκειμένου να δανειοδοτηθεί η αυτοδιοίκηση για αποπληρωμή υποχρεώσεων.

3.     Σε συνέχεια της παραπάνω προσέγγισης και του άνισου τρόπου που αντιμετωπίζονται οι ΟΤΑ επισημαίνεται η υποχρέωση εγγραφής στον προϋπολογισμό του συνόλου των υποχρεώσεων προς ασφαλιστικά ταμεία, και όχι του πoσού που είναι πληρωτέο την τρέχουσα κρίση. Τι νόημα έχουν οι ρυθμίσεις των υποχρεώσεων, όταν στο επίπεδο του προϋπολογισμού αντιμετωπίζονται κατ’ αυτόν τον τρόπο;

4.     Την δανειοδότηση των Δήμων για το υπόλοιπο ποσό που απαιτείται για την ισοσκέλιση του προϋπολογισμού τους από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων με ευνοϊκούς όρους και για χρονικό διάστημα που θα εξασφαλίζει την ομαλή αποπληρωμή του. Η εξασφάλιση βιώσιμου χρέους πρέπει να είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την σύναψη του δανείου και προσδιοριστικός παράγοντας του ύψους του.

Η κατ’ αυτόν τον τρόπο αντιμετώπιση της ισοσκέλισης του προϋπολογισμού

·        Συνιστά ουσιαστική βοήθεια στην τοπική αυτοδιοίκηση

·        Εξασφαλίζει την πλήρη και ακριβή αποτύπωση της οικονομικής κατάστασης των ΟΤΑ.

·        Διασφαλίζει τον αναπτυξιακό ρόλο των ΟΤΑ που τόσο έχει ανάγκη η ελληνική περιφέρεια.

Η βοήθεια αυτή στην αυτοδιοίκηση μπορεί να συνδυαστεί, αν είναι απαραίτητο και με διαδικασίες, δικλείδες ασφαλείας που δεν θα επιτρέπουν τον χωρίς μέτρο δανεισμό.   Αν και η τραπεζική αγορά από μόνη της αποτρέπει τέτοιου είδους επιλογές, το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων μπορεί να αποτελέσει συνεργάτη – σύμβουλο τόσο της Αυτοδιοίκησης όσο και της Πολιτείας. Όπως επίσης και την με αυστηρούς χρηματοοικονομικούς όρους συναίνεση στη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων που μπορεί να συμβάλλει στην από όλους τους φορείς επιζητούμενη ανάπτυξη του τόπου μας.

Δημοσιεύτηκε στο: http://www.kedke.gr/uploads2011/T_131.pdf