Έργο:               WATERLOSS - Management of water losses in a drinking water supply system (Διαχείριση απωλειών νερού σε δίκτυα ύδρευσης)

Εταίροι:           Επικεφαλής εταίρος του έργου EU.WATER είναι Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Τμήμα Χημείας) Στο έργο συμμετέχουν συνολικά 9 εταίροι από την Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Σλοβενία και Κύπρο.

	Εταίρος	Χώρα προέλευσης	Working team
Επικεφαλής	Aristotle University of Thessaloniki	Ελλάδα	·         Anastasios Zouboulis ·          Petros Samaras ·         Kanakoudis Vassilis                                                                          ·         Olympia Papadopoulou ·         Efstratios Arampatzis
PP2	Conseil Général des Pyrénées Orientales	Γαλλία	·         Cugusi Barbara ·         Muriel Rasolondraibe
PP3	Water Board of Nicosia	Κύπρος	·         George Demetriou ·         Nicos Zampakides
PP4	Regional Development Centre, Slovenia	Σλοβενία	·         Dejan Zupanc
PP5	Metropolitan Area of Barcelona	Ισπανία	·         Elena Argelich Hesse ( ·         Dolors Roig
PP6	Municipal Enterprise for Water Supply and Sewerage in Kozani	Ελλάδα	·         Charis Kouziakis ·         Sokratis Lappos
PP7	Liri-Garigliano & Volturno Rivers Basin Authority	Ιταλία	·         Vera Corbelli ·         Pasquale Coccaro
PP8	University of Ljubljana and their Faculty for Civil and Geodetic Engineering	Σλοβενία	·         Primož Banovec ·         Ajda Cilensek
PP9	Department of Herault	Γαλλία	·         Wolff Gerard

Διάρκεια:          36 μήνες, Ολοκλήρωση Μαϊος 2013

Εργασίες:         Το έργο WATERLOSS χρηματοδοτείται με στόχο την υλοποίηση μέτρων για την παρακολούθηση, έλεγχο, και ελάττωση των απωλειών ύδατος σε δίκτυα ύδρευσης. Οι ενότητες εργασίας περιλαμβάνουν:

1.       Διαχείριση και παρακολούθηση των ενεργειών του έργου.

2.       Διάχυση και πληροφόρηση των αποτελεσμάτων του έργου.

3.       Ανάλυση της κατάστασης σχετικά με το μη τιμολογούμενο νερό στις συμμετέχουσες χώρες - ανάπτυξη ισοζυγίου ύδατος και αξιολόγηση δεικτών απόδοσης των δικτύων ύδρευσης των εταίρων.

4.       Αξιολόγηση πιθανών μεθόθων και στρατηγικών για την ελάττωση μη τιμολογούμενου ύδατος και σχεδιασμός στρατηγικής ελάττωσης μη τιμολογούμενου ύδατος στα δίκτυα ύδρευσης των εταίρων.

5.       Πιλοτική εφαρμογή στρατηγικής ελάττωσης μη τιμολογούμενου ύδατος στα δίκτυα ύδρευσης των εταίρων.

Ο προϋπολογισμός της ΔΕΥΑΚ στο έργο ανέρχεται σε € 260,000, εκ των οποίων τα € 195,000 αποτελούν την Κοινοτική χρηματοδότηση, ενώ τα € 65,000 θα καλυφθούν από κρατικούς πόρους. Δηλαδή η χρηματοδότηση ανέρχεται στο 100% του προϋπολογισμού του έργου. Σημειώνεται ότι ο ανωτέρω προϋπολογισμός δεν περιλαμβάνει τον νόμιμο ΦΠΑ.

Ø       Ανάπτυξη στρατηγικής ελάττωσης μη τιμολογούμενου ύδατος στη ΔΕΥΑΚ, που περιλαμβάνει:

•          Αξιολόγηση πιθανών μεθόδων και στρατηγικών για την ελάττωση του μη τιμολογούμενου ύδατος

•          Ανάπτυξη στρατηγικών στόχων

•          Θέσπιση στρατηγικών προτεραιοτήτων

•          Οικονομικό σχεδιασμό και ανάλυση κόστους/οφέλους των προτεινόμενων λύσεων

Ø       Πιλοτική εφαρμογή στρατηγικής ελάττωσης μη τιμολογούμενου ύδατος,που περιλαμβάνει:

•          Χρήση Συστήματος Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων – Decision Support System για την επιλογή βέλτιστων λύσεων ελάττωσης μη τιμολογούμενου ύδατος (Non Revenue Water NRW) στη ΔΕΥΑΚ

•          Προμήθεια υλικών στα πλαίσια της πιλοτικής εφαρμογής των αποτελεσμάτων του έργου

Ø       Διάχυση και δημοσιότητα των αποτελεσμάτων του έργου

Ø       Ανταλλαγή τεχνογνωσίας και εμπειριών στα θέματα διαχείρισης των υδατικών πόρων και του NRW

Η πόλη της Κοζάνης είναι πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού στην βορειοδυτική Ελλάδα (περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας). Το υδροδοτικό σύστημα της Κοζάνης αποτελείται από τους υπό εκμετάλλευση υδατικούς πόρους, τα συγκροτήματα άντλησης και μεταφοράς του νερού, τους υδαταγωγούς μεταφοράς (εξωτερικό υδραγωγείο) και το εσωτερικό δίκτυο διανομής. Η εταιρεία ύδρευσης και αποχέτευσης είναι δημοτική επιχείρηση, η Δ.Ε.Υ.Α.Κ.

Από το 1992 χρησιμοποιούνται οι πηγές της Ερμακιάς για την υδροδότηση της πόλης της Κοζάνης. Το νερό με αγωγό από χάλυβα Φ500 μήκους περίπου 25Km οδηγείται στο συγκρότημα δεξαμενών της Αγίας Παρασκευής. Επίσης χρησιμοποιούνται τα αντλιοστάσια Α1 και Α2 που βρίσκονται στον Βαθύλακο απ’ όπου αντλείται νερό από γεωτρήσεις και  μεταφέρεται με αγωγό Φ700 μήκους 12Km, ο οποίος στην συνέχεια γίνεται Φ500 μήκους 5Km. Το νερό από τις γεωτρήσεις του Βαθύλακου οδηγείται στην δεξαμενή 9000.

Οι δεξαμενές που χρησιμοποιούνται για την συγκέντρωση του νερού και την διανομή του στην πόλη και τα δημοτικά διαμερίσματα της Κοζάνης είναι οι εξής:

1. Δεξαμενή Αγίας Παρασκευής: Έχει χωρητικότητα 1.000 m³.
2. Συγκρότημα 3 δεξαμενών: Αποτελείται από δεξαμενές χωρητικότητας 1.200 m³
3. Δεξαμενή 9000: Έχει χωρητικότητα 9.000 m³
4. Υπάρχει μία ανενεργή δεξαμενή στην υπερυψηλή ζώνη της πόλης.

Στο Σχήμα 3 φαίνεται το σκαρίφημα του εξωτερικού και του εσωτερικού υδραγωγείου της ΔΕΥΑΚ. Η ανάλυση του υδατικού ισοζυγίου και των δεικτών απόδοσης αφορά μόνο την πόλη της Κοζάνης.

Το υδραγωγείο της Κοζάνης καλύπτει τις υδρευτικές ανάγκες του πληθυσμού της πόλης, ο οποίος είναι 35.942 άτομα (σύμφωνα με την απογραφή του 2001) και υδρεύονται από 28.281 υδρόμετρα (στοιχεία 2010).

Οι υδρευτικές ανάγκες της ΔΕΥΑΚ ανέρχονται το 2009 σε 5.535.078 (παροχή) m³ ενώ το 2010 παρατηρείται μία μικρή αύξηση στην παροχή νερού η οποία ανέρχεται σε 5.688.642 m³. Στο Σχήμα 4 φαίνεται η εξέλιξη της παροχής και της κατανάλωσης του νερού για το 2009 και το 2010.

Το δίκτυο διανομής της ΔΕΥΑΚ, συνολικού μήκους 129.584,4 μέτρων αποτελείται από αγωγούς (υλικό κατασκευής) PVC, αμιαντοτσιμέντου και HDPE. Στον Πίνακα 3 οι αγωγοί κατανέμονται ανά υλικό και ηλικία.

Κατανομή μηκών αγωγών ανά υλικό και έτος τοποθέτησης (βάση: 2010)

Το δίκτυο διανομής της ΔΕΥΑΚ λειτουργεί σε 3 ζώνες: υψηλή, μέση και χαμηλή ζώνη (Σχήμα 3). Στον Πίνακα 4 φαίνονται τα υψόμετρα της κάθε ζώνης, η πίεση λειτουργίας και ο αριθμός των συνδέσεων.

Υψόμετρο, πίεση λειτουργίας και αριθμός συνδέσεων ανά ζώνη

Ζώνη	Υψόμετρο (m)	Πίεση λειτουργίας (atm)	Αριθμός συνδέσεων
Υψηλή	750-800	1,5-5,5	1.000
Μέση	710-750	1,5-5,0	2.500
Χαμηλή	610-710	2,0-8,5	5.650

Η πίεση λειτουργίας συνολικά στο δίκτυο κυμαίνεται μεταξύ 3-5 atm με μέση πίεση λειτουργίας τις 4 atm. Ο συνολικός αριθμός συνδέσεων είναι 9.150 συνδέσεις. Το μέσο μήκος της κάθε σύνδεσης είναι 6 m. Οι αγωγοί συνδέσεων αποτελούνται από 60% γαλβανιζέ σιδηροσωλήνες 1,5 in, 30% PE Φ22 και 10% HDPE Φ25 και Φ 28. Οι ζώνες που υπάρχουν στο δίκτυο αντιπροσωπεύουν την υψομετρική διαφορά μεταξύ περιοχών στην πόλη της Κοζάνης. Δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν απομονωμένες ζώνες (District Metered Areas) γιατί δεν υπάρχει μοναδική είσοδος και έξοδος προς και από κάθε ζώνη.

Το νέο τροποποιημένο υδατικό ισοζύγιο για την ΔΕΥΑΚ υπολογίστηκε: (α) για τα έτη 2009 και 2010 σε ετήσια βάση, και (β) για τα έτη 2009 και 2010 σε τετραμηνιαία βάση.

Χρησιμοποιήθηκε το φιλικό προς τον χρήστη εργαλείο WB/PI-CalcUTH (Tsitsifli & Kanakoudis, 2010). 

Το μη τιμολογούμενο νερό (Μη Ανταποδοτικό Νερό είναι περισσότερο σωστός όρος και αυτός θα χρησιμοποιείται εφεξής) περιλαμβάνει: (α) τις πραγματικές απώλειες, (β) τις φανερές απώλειες και (γ) την μη-τιμολογούμενη εξουσιοδοτημένη κατανάλωση, όπως έχει αναλυθεί σε προηγούμενα παραδοτέα. Στο σχήμα 1 παρουσιάζονται αναλυτικά τα συστατικά του Μη Ανταποδοτικού Νερού. Αυτά αποτελούνται από: (α) την μη τιμολογούμενη μετρούμενη και μη μετρούμενη κατανάλωση, (β) την κλοπή νερού και την παράνομη χρήση, τις ανακρίβειες των μετρητών και τα σφάλματα χειρισμού των δεδομένων που αποτελούν τις φαινόμενες απώλειες και (γ) τις διαρροές και θραύσεις και τις υπερχειλίσεις των δεξαμενών που αποτελούν τις πραγματικές απώλειες.

Η αντιμετώπιση του μη ανταποδοτικού νερού περιλαμβάνει την αντιμετώπιση των επιμέρους συστατικών του. Είναι προφανές ότι δεν είναι δυνατή η αντιμετώπιση όλων των συστατικών με μεμονωμένες δράσεις. Βέβαια κάποιες δράσεις έχουν τόσο θετικές όσο και αρνητικές επιπτώσεις στην μείωση και άλλων συστατικών του μη ανταποδοτικού νερού. Για τον λόγο αυτό ο σχεδιασμός στρατηγικών είναι επιβεβλημένος ώστε να γίνεται στοχευμένη μείωση του μη ανταποδοτικού νερού.

                            ΠΡΙΝ                                                              ΜΕΤΑ                                            

                            ΠΡΙΝ                                                              ΜΕΤΑ                                             

                                     ΠΡΙΝ                                                              ΜΕΤΑ                                             

Το σύστημα περιλαμβάνει την ασύρματη παρακολούθηση και τον τηλεχειρισμό του εξωτερικού και εσωτερικού δικτύου ύδρευσης ΚΟΖΑΝΗΣ.

Βρίσκονται εγκατεστημένοι στον χώρο της ΤΗΛΕΘΕΡΜΑΝΣΗΣ και σε on line επικοινωνία απεικονίζονται και στα γραφεία της Δ.Ε.Υ.Α.Κ.

Ο κεντρικός σταθμός ελέγχου αποτελείται από συστήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών με σκοπό την εποπτεία, κεντρικό έλεγχο, αποθήκευση, επεξεργασία και διαχείριση των στοιχείων των εγκαταστάσεων του δικτύου ύδρευσης.

   Οι τοπικοί σταθμοί ελέγχουν και διακρίνονται στις εξής ομάδες:

• Τοπικοί σταθμοί εγκατεστημένοι στις γεωτρήσεις της Δ.Ε.Υ.Α.Κ. οι οποίοι αφορούν την εκκίνηση-στάση αντλιών και τη συλλογή σε πραγματικό χρόνο, την παροχή, τη στάθμη και την κατανάλωση ρεύματος των αντλιών.
• Τοπικοί σταθμοί εγκατεστημένοι στις δεξαμενές της πόλης και των δημοτικών διαμερισμάτων οι οποίοι αφορούν την παροχή – όγκο – στάθμη δεξαμενών και άνοιγμα – κλείσιμο των ηλεκτροβανών προς την κατανάλωση και την παρακολούθηση των χλωριωτών.
• Τοπικοί σταθμοί εγκατεστημένοι σε επιλεγμένα σημεία της πόλης ώστε να επιτηρούν την ημερήσια και νυχτερινή κατανάλωση, την πίεση και το υπολειμματικό χλώριο.

Πρόκειται για ένα σύστημα διαχείρισης βασικών δεδομένων για την συγκέντρωση, αποθήκευση, ανάλυση και παρουσίαση χωρικών – γεωγραφικών πληροφοριών.

Συγκεκριμένα έγινε συλλογή όλων των στοιχείων του δικτύου(αγωγοί, βάνες, δεξαμενές κ.τ.λ.),ακόμη έγινε χωρική ταυτοποίηση υδρομέτρων – καταναλωτών.

Έτσι, όλο το δίκτυο ύδρευσης, με όλα τα στοιχεία του αποθηκεύονται και αποτυπώνονται σε ηλεκτρονική μορφή.

Τα στοιχεία του δικτύου ύδρευσης εισήχθηκαν σε ηλεκτρονικό υπολογιστή εφοδιασμένο με κατάλληλο λογισμικό μοντελοποίησης του δικτύου, με κάθε λεπτομέρεια σχετικά με τα τεχνικά χαρακτηριστικά τους.(διαστάσεις, υλικό αγωγών, τραχύτητα αγωγών κ.τ.λ.)

Η μαθηματική επίλυση του μοντέλου έδωσε αποτελέσματα για τις πιέσεις και τις παροχές στους κόμβους του δικτύου.

Για τον προληπτικό έλεγχο των διαρροών έχει γίνει προμήθεια συσκευής συσχέτισης (Correlates) και καταγραφικών εντοπισμού διαρροών με λογισμικό διαχείρισης.

Τα καταγραφικά (loggers) τοποθετούνται σε επιλεγμένα σημεία (φρεάτια) του δικτύου και στην συνεχεία γίνεται διαχείριση των δεδομένων που καταγράφονται από ηλεκτρονικό υπολογιστή για τον εντοπισμό πιθανών διαρροών του δικτύου.

• Παροχή νερού επαρκούς ποσότητας και άριστης ποιότητας
• Ελαχιστοποίηση διατάραξης υδροδότησης
• Παροχή νερού επαρκούς πίεσης
• Μείωση ενόχλησης καταναλωτών από εργασίες της ΔΕΥΑΚ
• Μείωση διαρροών
• Μείωση παραπόνων καταναλωτών σχετικά με χαρακτηριστικά του νερού (θολότητα, αιωρούμενα, οσμή, γεύση)
• Μείωση παραπόνων καταναλωτών σε σχέση με το λογαριασμό τους
• Μείωση κλοπής νερού
• Μείωση προβληματικών μετρητών
• Μείωση κόστους λειτουργίας δικτύου
• Αύξηση της αξιοπιστίας της ΔΕΥΑΚ
• Ανάπτυξη υδατικής συνείδησης του κοινού

ΜΗ ΤΙΜΟΛΟΓΟΥΜΕΝΗ ΜΕΤΡΟΥΜΕΝΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

• Τακτική μέτρηση και καταγραφή της μη τιμολογούμενης μετρούμενης κατανάλωσης
• Εισαγωγή πιλοτικών έργων μέτρησης της κατανάλωσης για την τρέχουσα μη τιμολογούμενη μη μετρούμενη κατανάλωση

ΦΑΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ

• Εφαρμογή ενός έργου (πιλοτικού) ανίχνευσης της κλοπής νερού
• Ανάλυση των ιστορικών δεδομένων του προτύπου (pattern) της κατανάλωσης
• Επιθεώρηση των μετρητών και των σφραγίδων ασφαλείας τους
• Συνεχείς έλεγχοι για παράνομες συνδέσεις
• Επιθεώρηση των πυροσβεστικών κρουνών για παράνομη χρήση νερού και εφαρμογή μέτρων
• Εύρεση μετρητών που παρουσιάζουν ξαφνικές αλλαγές
• Εφαρμογή ενός πιλοτικού έργου για τον προσδιορισμό του επιπέδου των σφαλμάτων των μετρητών
• Εγκατάσταση UFR (unmetered flow reducer)
• Αντικατάσταση σταματημένων ή ελαττωματικών υδρομέτρων

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ

• Ανάπτυξη υδραυλικού μοντέλου – συνεχές «τρέξιμο» του υδραυλικού μοντέλου
• Συνεχής παρακολούθηση του SIV και άλλων παραμέτρων (με την χρήση του SCADA)
• Μέτρηση ανά περιοχή
• Εγκατάσταση μόνιμων ακουστικών loggers
• Υδραυλική προσομοίωση του δικτύου
• Δημιουργία ζωνών πίεσης
• Ανάπτυξη ενός πλήρους αρχείου αστοχιών (ανά αιτία και αποτέλεσμα)
• Αρχείο επεμβάσεων (μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί)
• Εργαστηριακός έλεγχος ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος μετρητών των καταναλωτών

• Αντικατάσταση μηχανολογικού εξοπλισμού 155 φρεατίων
• Ανάπτυξη υδραυλικού μοντέλου και χρήση του για διαμόρφωση ζωνών πίεσης και DMAs
• Εγκατάσταση και εφαρμογή του λογισμικού WATERGEMS
• Τοποθέτηση 2 σταθμών ελέγχου και διαχείρισης πίεσης (PRVs) πιλοτικά
• Τοποθέτηση UFR πιλοτικά στους υδρομετρητές των καταναλωτών
• Προμήθεια και τοποθέτηση 1000 νέων οικιακών υδρομετρητών
• Προμήθεια και τοποθέτηση 40 νέων ροομέτρων σε επιλεγμένα φρεάτια του δικτύου