Όπως είναι γνωστό εφέτος συμπληρώθηκαν εκατόν τριάντα τέσσερα (134) χρόνια – από τον ξεσηκωμό του 1878, των προγόνων μας από την επαρχία της Ελίμειας, αλλά και της ευρύτερης περιοχής   κατά του πανσλαβισμού και του οθωμανισμού και υπέρ της ένωσης με τη μητέρα Ελλάδα. Στην εκκλησία του Αγίου  Νικόλαου , που χτίστηκε στα 1859 και αποτελεί τη καρδιά του Μουσείου , αλλά και την «Άγια Λαύρα» της Μακεδονίας, όπως την ονόμασε ο αείμνηστος και  καταγόμενος από το χωριό Χρώμιο, Δάσκαλος και Δημιουργός του Μουσείου του Μακεδονικού Αγώνα Κώστας Σιαμπανόπουλος, στις 18 Φεβρουαρίου του 1878, «λειτουργήθηκε η Λευτεριά».

     Η ημέρα αυτή σφράγισε, με τα γεγονότα που ακολούθησαν τα επόμενα τριάντα πέντε χρόνια , την ιστορία της Μακεδονίας αλλά και ολόκληρου του Ελληνισμού. Ο ξεσηκωμός αυτός δίκαια χαρακτηρίστηκε ως επανάσταση.

    Την επέτειο της επανάστασης αυτής γιόρτασαν    και εφέτος οι κάτοικοι της περιοχής των δυο νομών με τον πιο λαμπρό τρόπο. Τιμήθηκαν    οι Μακεδόνες Αγωνιστές. Όλοι εκείνοι που αγωνίστηκαν για την ελευθερία και την ανεξαρτησία μας. Όλοι εκείνοι που θυσιάστηκαν με αυταπάρνηση για να είμαστε σήμερα εμείς ελεύθεροι.     

 Είναι γνωστό ότι αφορμή του ξεσηκωμού αποτέλεσε η γνωστή «Συνθήκη Ειρήνης του Αγίου Στεφάνου», προαστίου της Κωνσταντινούπολης . Με τη συνθήκη αυτή, η Ρωσία, νικήτρια του πολέμου κατά της Τουρκίας , στην προσπάθειά της να κατασκευάσει μια δορυφορική δύναμη στα Βαλκάνια και να αποκτήσει επί τέλους διέξοδο σε ανοικτή θάλασσα, επέβαλε τους όρους της στην Τουρκία . Οι μεγάλες δυνάμεις συνηγόρησαν , και παραχωρήθηκε μεγάλο μέρος της Μακεδονίας στη Βουλγαρία.

Τα δυτικά της δε σύνορα έφθαναν ως το Γράμμο.

Η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου καταδίκαζε - ένα μεγάλο τμήμα του Ελληνισμού -τη Μακεδονία στον όλεθρο, με τον απειλούμενο εκβουλγαρισμό-πανσλαβισμό και το ελεύθερο ελληνικό κράτος σε μαρασμό. Ευτυχώς όμως η συνθήκη αυτή δεν έμελλε να υλοποιηθεί  και δεν διήρκησε πολύ, παρά μόνο τέσσερις μήνες διότι καταργήθηκε με τη συνθήκη του Βερολίνου.

Διοργανωτές της εκδήλωσης ήταν ο Σύνδεσμος Γραμμάτων & Τεχνών νομού Κοζάνης , η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και ο Δήμος Κοζάνης συνεπικουρούμενοι από την πολύτιμη βοήθεια των μελών του   πολιτιστικού Συλλόγου της κοινότητας Χρωμίου η «Ρωμιοσύνη».

Η θεία λειτουργία έγινε στον ιστορικό ναό του Αγίου Νικολάου , στην οποία χοροστάτησαν ο Παπά Θωμάς Γάκης της Ιεράς Μητρόπολης Γρεβενών και ο Παπά Παρασκευάς Τσενεκλίδης,  εφημέριος του ιερού ναού των Ταξιαρχών Χρωμίου. 

Ακολούθησαν στον αύλειο χώρο δοξολογία , επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στο μνημείο των υπέρ της Πατρίδας πεσόντων εκ μέρους των εκπροσώπων των πολιτικών αρχών , από το Στρατηγό Α΄ Σώματος κ. Ντζιμάνη  Γεώργιο , από τον Αστυνομικό Διευθυντή κ. Καραίτση Γεώργιο και τον Υποδιοικητή της Πυροσβεστικής κ Παπαζαχαρία Ανδρέα.    

Σύντομους χαιρετισμούς απηύθυναν ο Αντιπεριφερειάρχης της Περιφερειακής Ενότητας κ. Σόκουτης Ιωάννης, ο βουλευτής κ. Κασαπίδης Γεώργιος , ο Αντιδήμαρχος Κοζάνης κ. Τζέλλος Γεώργιος, που εκπροσώπησε τον Δήμαρχο Κοζάνης κ. Μαλούτα Λάζαρο , που εκείνη την ώρα βρισκόταν στο Κοβεντάρειο της Κοζάνης   στο κλείσιμο του τετραήμερου συνεδρίου για τα 600 χρόνια της Κοζάνης και ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών νομού Κοζάνης κ. Αγγέλης Πολυνείκης.

Κύριος ομιλητής ήταν ο Γενικός Γραμματέας του Συνδέσμου κ. Ντάγκας Ευάγγελος, σχολικός σύμβουλος ε.τ. , που αναφέρθηκε με το θαυμάσιο λόγο του , στο ιστορικό της επετείου της επανάστασης, στο ΜακεδονικόΑγώνα που ακολούθησε, στον ακήρυχτο πόλεμο με τους Βουλγάρους, που διεκδικούσαν την Μακεδονία , στον καταστροφικό πόλεμο του 1897, στους αμέτρητους ήρωες που θυσιάστηκαν όπως ο Παύλος Μελάς    και τέλος στην εποποιία των Βαλκανικών πολέμων, με κατάληξη στην απελευθέρωση της Μακεδονίας και ενσωμάτωση με την Ελλάδα το 1912.

Μπορούμε να πούμε ότι η όλη εκδήλωση αποτέλεσε παράλληλα και μια λαμπρή γιορτή για τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την Απελευθέρωση της περιοχή μας από τον Οθωμανικό Ζυγό.  

 Αξίζει να σημειωθεί ότι μεταξύ άλλων την επέτειο τίμησαν με την παρουσία τους και κατέθεσαν στεφάνια , ο πρόεδρος της Ένωσης Κυπρίων Θεσσαλονίκης κ Ευσταθίου Δημήτριος  , ο αντιδήμαρχος Γρεβενών κ. Ουζουνίδης Γιώργος και η «οικοδέσποινα» εκπρόσωπος της τοπικής Κοινότητας του Χρωμίου κ. Μέλπω Σιαμπανοπούλου.

Ακόμα παραβρέθηκαν και τίμησαν με την παρουσία τους την επέτειο     η πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Αιανής κ. Ματίνα Κουφαλέξη-Καραμανώλα και ο πρόεδρος της τοπικής Κοινότητας Λευκοπηγής κ Ευάγγελος Ζαμίχος .

Ακολούθησαν, υπό τους ήχους δημοτικής μουσικής και εν μέσω θερμών χειροκροτημάτων, η «εν χορώ»  παρέλαση των χορευτικών συγκροτημάτων και στη συνέχεια  , στον κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο,   παραδοσιακοί δημοτικοί χοροί . Συμμετείχαν με τις ιδιαίτερες παραδοσιακές στολές τους  τα χορευτικά συγκροτήματα  του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών Κοζάνης , των συλλόγων   της Κοζάνης ΖΕΠ & Πλατάνια,    των πολιτιστικών συλλόγων των  κοινοτήτων   Αιανής, Αγίας Παρασκευής, Κάτω Κώμης, Καισαρειάς, Καρυδίτσας, Ροδιανής , Μεταμόρφωσης , Μικρόβαλτου, Μεταξά, , Σιάτιστας, Μικροκάστρου, Τριγωνικού, Γαλατινής , από το ΚΑΠΗ της κοινότητας Πλατανόρευματος, καθώς και από το Λύκειο Ελληνίδων Βέροιας.

Τέλος σε όλους τους παρευρισκόμενους με τη λήξη της εκδήλωσης προσφέρθηκε φασολάδα , που είχαν ετοιμάσει οι γυναίκες του πολιτιστικού συλλόγου «Η Ρωμιοσύνη» του Χρωμίου. 

Αξίζουν «Συγχαρητήρια» σε όλους τους συντελεστές της θαυμάσιας αυτής εκδήλωσης και ειδικά στο Δ.Σ. του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών για το σπουδαίο έργο που προσφέρει και ένα μεγάλο «Ευχαριστώ» στα διακόσια πενήντα και πλέον παιδιά των χορευτικών των συλλόγων που με την παρουσία τους λάμπρυναν την επέτειο.